Fatih’in emaneti İstanbul’a ‘dev kilise’ projesi! Ayasofya’nın intikamı mı?

• Haber7 – ÖZEL

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Daire Başkanlığı’nın yürüttüğü “Saraçhane Arkeopark Ziyaretçi Merkezi Projesi”nin altından Bizans sevdası çıktı. Bizans İmparatorluğu’nun en büyük bazilikaları arasında yer alan, Ayasofya’ya benzerliği ile bilinip, Ayasofya’dan daha büyük hacme sahip olan Aziz Polieuktos Kilisesi’nin kalıntıları üzerinde yeniden yükseltilmesi için düğmeye basıldığı öğrenildi. 15 asır önceki kiliseyi ihyaya kalkışan İBB’nin Ayasofya Camii’nin “intikamını” mı alacağı sorgulanırken, Anıtlar Kurulu’na yapılan kilise başvurusunun reddedilmesi bekleniyor.

‘AYASOFYA’ İLE ÖZDEŞLEŞEN 15 ASIRLIK BİZANS KİLİSESİ

Edinilen bilgilere göre, yapım tarihi 6’ıncı yüzyıla dayanan Aziz Polieuktos Kilisesi, günümüzde Fatih ilçesi, İskenderpaşa Mahallesi 941 ada, 3 parsel ve kadastral boşlukta kalan bölgede yer alıyordu. 1202-1204 yılları arasında gerçekleşen 4. Haçlı Seferi’nde İstanbul’da yağmalanan yapılar arasında yer alan Aziz Polieuktos Kilisesi, Bizans İmparatorluğu’nun en görkemli ibadethaneleri arasında gösteriliyor.

Ayasofya’nın mimarlarından Anthemius’un inşasında yer aldığı kilisenin, daha sonra Ayasofya’ya da ilham olduğu belirtiliyor. Mimari olarak Ayasofya’ya çok benzeyen kilisenin Ayasofya’dan daha büyük olduğu kayıtlarda yer alıyor.

YERİNE YAPILAN TARİHİ CAMİNİN YERİNDE YELLER ESİYOR

Fatih Sultan Mehmet Han’ın İstanbul’u fethinin 2 buçuk asır öncesinde Haçlılarca talan edilmiş olan Aziz Polieuktos Kilisesi’nden günümüze birkaç taş kalıntısından başka bir şeyi ulaşmadı. Bizans kilisesinin enkazının olduğu bölgede fetihten sonra inşa edilen Muhtesip Karagöz Camii ise CHP’nin tek parti iktidarı döneminde kapatılmış, 1950’li yıllarda yıkılmıştı.

İBB’DEN TEHLİKELİ ADIM

İstanbul Büyükşehir Belediyesi genel merkez binasının hemen karşısında yer alan, Mimar Sinan’ın “çıraklık eseri” Şehzadebaşı Camii ile Saraçhane Parkı’nın kesişim bölgesinde bulunan bölgeyle ilgili CHP’li İBB yönetiminin harekete geçtiği öğrenildi.

İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı’nın, “Saraçhane Arkeopark Ziyaretçi Merkezi Projesi” kapsamında 15 asır önce inşa edilen ve “Ayasofya’nın ilham alınan eseri” olarak nitelendirilen Aziz Polieuktos Kilisesi’nin yeniden ayağa kaldırılmak istendiği belirlendi.

İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğü’nün 21 Haziran 2021 tarihli yazısı ile, Fatih ilçesi İskenderpaşa Mahallesi 941 ada, 3 parsel ve kadastral boşlukta kalan Polieuktos Kilisesi kalıntılarına ilişkin rölöve, malzeme ve hasar analizi paftaları, sanat tarihi raporu ve gerekli belgelerin değerlendirilmesini talep ettiği öğrenildi. İstanbul 4 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 27 Ekim 2021 tarihinde İBB’nin talebini kabul ettiği saptandı.

KAZDILAR, DAHA DA KAZACAKLAR

Anıtlar Kurulu’ndan izin alan İBB’nin bölgede başlattığı “kilise ihya” çalışması kapsamında bazilika kalıntılarının gün yüzüne çıkarılması için zeminin 15 metre kazıldığı belirlendi. Bununla yetinmeyen İBB’nin, çalışma kapsamının genişletilmesi için Anıtlar Kurulu’na ikinci kez talepte bulunduğu öğrenildi.

Geçtiğimiz ay yapılan başvuru ile, devasa bir alanda kilise kalıntısı araştırması yapılmak istendiği kaydedildi.

ANITLAR KURULU’NUN KRİTİK KARARI BEKLENİYOR

Tarihi Fatih Camii ile Şehzadebaşı Camii’nin tam ortasına “dev kilise” olarak yerleştirilmek istenen 1.500 yıllık Aziz Polieuktos Kilisesi’nin ihya çalışmalarını yürütmek için İBB’nin İstanbul 4 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na yaptığı başvurunun reddedilmesi bekleniyor.

YOK OLAN CAMİ NE OLACAK?

CHP’li İBB’nin 15 asır önceki kiliseyi yeniden ihya etme çalışmalarını yürütürken, aynı noktada yer alan ve 1930’da ibadete kapatılıp, 1950’li yıllarda yıkılan Muhtesip Karagöz Camii için hiçbir adım atılmamış olması dikkat çekiyor.

1480 yılında inşa edilen Muhtesip Karagöz Camii, İstanbul’un fethinin ardından kurulan ilk mahalle olan İskenderpaşa Mahallesi’nin sembol ibadethaneleri arasındaydı. 5 asır öncesinin İslam eserleri arasında yer alan Karagöz Camii yerine, 15 asır önceki Bizans kilisesini ayağa kaldırmaya çalışması manidar karşılanıyor.

ŞEHZADEBAŞI CAMİİ DE TEHLİKEDE

Ayrıca Aziz Polieuktos Kilisesi’nin ihya çalışmaları kapsamında Saraçhane Parkı’nın yok olabileceği, bölgedeki onlarca tarihi ağacın kesilebileceği ve hatta Mimar Sinan yadigârı Şehzadebaşı Camii’nin avlu bölümünün bir kısmının yok edilebileceği kaydediliyor.